سازمان همکاری شانگهای، یک سازمان منطقه ای با هویت و کارکرد امنیتی- دفاعی است که طی بیست‌ساله گذشته گسترش قابل‌توجه افقی (پذیرش اعضا) و عمودی (اهداف و وظایف) را تجربه کرده است. این سازمان منطقه‌ای در ابتدا با عنوان «گروه شانگهای - 5» با عضویت پنج کشور روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان شکل گرفت و در اجلاس سران سال 2000 به «مجمع شانگهای پنج» تغییر نام داد.
در ششمین اجلاس سران که در روزهای 14 و 15 ژوئن 2001 در شانگهای چین تشکیل شد، ازبکستان نیز به این مجموعه منطقه‌ای پیوست و نام «مجمع شانگهای پنج» به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر کرد. در ادامه همین روند، پذیرش اعضای ناظر و بدون برخورداری از حق نیز در سازمان آغاز شد و مغولستان در سال 2004 و ایران، هند و پاکستان نیز در سال 2005 به عضویت ناظر «سازمان همکاری شانگهای» پذیرفته شدند. در همین مقطع یعنی سال 2004 از افغانستان نیز به‌عنوان مهمان در اجلاس‌های سازمان همکاری شانگهای دعوت شد و در اجلاس‌های بعدی نیز این روند ادامه یافت. در این مطلب به تحلیل سخنان غنی در بیستمین اجلاس شانگهای که به‌صورت مجازی برگزار شد، می‌پردازیم:
تحلیل کمی سخنرانی غنی در اجلاس شانگهای
پیش از بررسی کیفی سخنان غنی در نشست شانگهای، به بررسی کمی آن پرداخته و پرکاربردترین کلمات در سخنرانی وی را ذکر می‌نماییم. در جدول زیر پرکاربردترین کلمات در سخنرانی اشرف غنی عبارت‌اند از:
چنانچه مشاهده میشود، کلمات افغانستان (با 22 بار تکرار)، صلح ( با 14 بار تکرار)، تروریسم ( 8 بار)، آسیا (8 بار) و مواد مخدر (7)، پرکاربردترین کلمات در سخنرانی اشرف غنی در بیستمین نشست همکاری‌های شانگهای بوده است. این تصویر به‌خوبی گویای آن است که رئیس‌جمهور غنی، بر روی چه موضوعاتی تأکید داشته است.
تحلیل کیفی سخنرانی غنی در اجلاس شانگهای:
به‌طورکلی می‌توان سخنان غنی را در سه محور زیر خلاصه کرد:
• اهمیت و جایگاه افغانستان
• دستاوردها و طرح‌های دولت افغانستان
• روند صلح
که در زیر به بررسی هریک از این محورها خواهیم پرداخت.
الف: اهمیت و جایگاه افغانستان
ازجمله محورهای مهم در سخنرانی غنی، اشاره به جایگاه و اهمیت افغانستان و تأثیر آن بر اقتصاد، امنیت و سیاست کشورهای منطقه و به‌ویژه کشورهای عضو شانگهای است. وی با اشاره به افغانستان به‌عنوان «قلب آسیا» و همچنان ظرفیت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی آن، تلاش کرد توجه هرچه بیشتر اعضا را به اوضاع افغانستان جلب نماید:
«چنانچه افغانستان در قلب آسیا و دقیقاً در مرکز ظرفیت‌های دست‌نخورده قرار دارد، می‌تواند رفاه و صلح را برای منطقه به ارمغان آورد. بر اساس تخمین‌ها، با آمدن صلح در افغانستان، نرخ رشد در کشورهای همسایه افغانستان می‌تواند از یک الی دو درصد افزایش یابد.»
غنی در بخش دیگری از سخنان خود به تروریسم و خطر آن پرداخت. وی معتقد است که افغانستان بدون کمک کشورهای همسایه، نخواهد توانست بر این معضل پیروز شده و در صورت ناکامی آن در مبارزه با تروریسم، پیامدهای ناگواری برای منطقه در پی خواهد داشت:
«ما در میان موج پنجم تروریزم جهانی زندگی می‌کنیم و می‌میریم. در این موج، شبکه‌های تروریستی رابطه نزدیک با سازمان‌های جرمی بین‌المللی - ازجمله قاچاق بران انسان و مواد مخدر - دارند که جنگ را کاملاً غیرمتعارف و اعمار صلح را با چالش بیشتر روبرو ساخته‌اند. ما آماده هستیم و می‌توانیم که همکاری خود را با کشورهای عضو و ناظر سازمان شانگهای در امر مبارزه با تروریزم و مواد مخدر گسترش دهیم»
ب: بیان دستاوردهای دولت
بخش عمده‌ای از سخنان غنی، معطوف به بیان دستاوردهای دولت افغانستان است. وی گزارشی از طرح‌ها و برنامه‌های خویش ارائه و سعی در ارائه تصویر مطلوبی از افغانستان داشت. به‌عنوان‌مثال در خصوص اقدامات دولت افغانستان در قبال مسئله کرونا که به بحرانی جهانی مبدل گردیده است، بیان داشت:
«در داخل کشور، ما حکومت را به سرعت بسیج کردیم و شیوع ویروس را به پنج مرحله اعتراف، شیوع، فلاکت، آرامش و بازگشت به وضعیت عادی ترسیم نمودیم، منابع را در یک مسیر واحد منسجم ساختیم؛ مردم را بسیج کردیم؛ با بخش خصوصی هماهنگی نمودیم و از 4.5 میلیون خانواده که نود درصد جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهد، حمایت مستقیم کردیم. در سطح منطقه‌ای؛ اولویت اصلی ما باز نگه‌داشتن زنجیره‌های عرضه بود.»
همچنان در بخش دیگری از سخنان خود، به پروژه‌های کاسا-یکهزار، خط آهن خواف-هرات، خط آهن آقینه-اندخوی، تاپی، لین انتقال برق ترکمنستان-افغانستان-پاکستان، فایبر نوری، پروژه انتقال یک هزار مگاوات برق از اوزبیکستان به افغانستان، اشاره نمود.
ج: روند صلح
بخش دیگر سخنان غنی، ناظر به مسئله صلح و سازوکار رسیدن به آن بود. تأکید غنی بر حرکت برمدار قانون اساسی افغانستان است. قانونی که دارای ظرفیت بالایی بوده و می‌تواند به‌عنوان یک اصل اساسی در مذاکرات صلح، موردتوجه همه‌ی بازیگران قرار گیرد.
«اصول برابری حقوق شهروندی و جمهوریت که در قانون اساسی ما تسجیل یافته است زمینه را برای ادغام صلح‌آمیز طالبان در سیاست، اقتصاد و جامعه افغانستان مردم‌سالار ایجاد می‌کند... برهم زدن احکام قانون اساسی پیامدهای منفی برای سازمان همکاری‌های شانگهای به شمول مختل ساختن روند ایجاد اقتصاد قاره‌ای اروپا-آسیا و توسعه شبکه‌های جرمی و تروریستی را به بار خواهد آورد»
از دیگر موارد مربوط به صلح در سخنان غنی، تأکید بر همکاری میان دولت‌ها به‌عنوان بازیگران اصلی عرصه روابط بین‌الملل است.
«همکاری دولت با دولت مطابق بر اساس یک چارچوب منطقه‌ای و جهانی در راستای مبارزه با شبکه‌های تروریستی که در تلاش مختل ساختن صلح، پیشرفت و همکاری ما هستند، یک موضوع کلیدی هست»
به نظر می‌رسد که مخاطب غنی از همکاری دولت با دولت، برخی از کشورهای عضو شانگهای نظیر پاکستان است که توجهی به حاکمیت ملی افغانستان نداشته و از طریق گروه طالبان، منافع خود را دنبال می‌کند. اما این جمله می‌تواند مخاطب دیگری نیز داشته باشد و آن ایالات‌متحده امریکاست که در حال اعمال صلح تحمیلی خویش بر دولت و ملت افغانستان است.
نتیجه‌گیری:
در پاسخ به این سؤال که غنی در اجلاس شانگهای به دنبال چیست؟ می‌توان این‌گونه پاسخ داد که تمام سخنان رئیس‌جمهور افغانستان در راستای به دست آوردن حمایت کشورهای عضو این اجلاس از مذاکرات صلح با محوریت قانون اساسی و دولت افغانستان است. بدین منظور، غنی، پس از بیان اهمیت و جایگاه افغانستان در منطقه و همچنان فرصت‌ها و تهدیدهای موجود بر سر راه این کشور، به ذکر دستاوردها و طرح‌های دولت پرداخته و سعی در به تصویر کشیدن چهره‌ای مطلوب از دولت افغانستان دارد.
منبع: مطالعات افغانستان
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/21095
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
